Trong di sản lý luận của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh có rất nhiều bài nói, bài viết về đoàn kết trong Đảng, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế. Trong những bài nói, bài viết đó đã thể hiện tư tưởng cốt lõi của Người là: “Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta”; “Đoàn kết là then chốt của thành công”; “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”... Trong đó, Người chỉ rõ: Đoàn kết thống nhất trong Đảng không chỉ là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất trong xây dựng Đảng, mà còn là cơ sở để xây dựng khối đoàn kết toàn dân, là vấn đề sinh tử của Đảng, là sống còn của cách mạng.
.jpg)
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn được bạn bè quốc tế yêu mến và kính phục - Ảnh tư liệu
Để có sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, theo Hồ Chí Minh, trước hết, vấn đề có ý nghĩa quyết định là phải dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, đường lối, quan điểm của Đảng, nghị quyết của tổ chức đảng các cấp và lợi ích của tập thể, của nhân dân. Đây là nguyên tắc tạo nên sự thống nhất về tư tưởng, tổ chức và hành động nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng. Nếu xa rời nguyên tắc này sẽ dẫn đến đoàn kết hình thức, dẫn đến nguy cơ phá hoại khối đoàn kết thống nhất trong nội bộ. Người nhấn mạnh: Trong Đảng không cho phép có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.
Thứ hai, không chỉ thực hiện nguyên tắc, lý trí mà cần phải có tình thương yêu, sự đồng cảm và sẻ chia của những người “đồng chí” với nhau, phải có sự giúp đỡ nhau để cùng hoàn thành công việc.
Tình đồng chí là thiêng liêng, cao cả trong một Đảng Cộng sản chân chính cách mạng. Mọi cán bộ, đảng viên có chung chí hướng, mục tiêu tranh đấu vì độc lập của Tổ quốc, tự do, hạnh phúc của đồng bào nên đã cố kết thành một khối, giúp đỡ nhau hoàn thành nhiệm vụ. Những người không có tình cảm cách mạng trong sáng không thể có tình thương yêu đồng chí dẫn đến ích kỷ, đố kỵ, kèn cựa, ganh ghét, dẫn đến mất đoàn kết nội bộ. Thương yêu đồng chí, đồng bào là giá trị của đạo đức cách mạng. Vì vậy, từng tổ chức đảng phải chú trọng giáo dục ý thức trách nhiệm, thường xuyên bồi dưỡng tình thân ái và tình đồng chí, có như vậy thì tình đồng chí, tình yêu thương đồng bào sẽ vững bền, trong sáng, bảo đảm đoàn kết trong Đảng vững chắc.
Thứ ba, phải thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng. Theo Người, chỉ có dân chủ rộng rãi trong Đảng, mọi cán bộ, đảng viên mới thật sự được đóng góp ý kiến, phát huy được trí tuệ tập thể, cán bộ, đảng viên hiểu nhau để có được nhận thức thống nhất. Đó cũng là sự bảo đảm để thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, một nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng, củng cố sức mạnh tổ chức và bản chất cách mạng của Đảng, phòng ngừa những biểu hiện chia rẽ, bè phái. Vì vậy, Người yêu cầu cấp ủy, người đứng đầu phải thực sự cầu thị, biết lắng nghe, chắt lọc và kết luận vấn đề một cách khách quan, không để xảy ra tình trạng áp đặt ý kiến chủ quan của người chủ trì. Người còn nhấn mạnh, cương vị lãnh đạo càng cao thì càng đòi hỏi phải thực hiện dân chủ và dân chủ thật sự.
Thứ tư, phải thường xuyên và nghiêm túc thực hiện tự phê bình và phê bình. Người coi đây là công việc cần thiết, là động lực để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Đảng không được giấu khuyết điểm, ngược lại, phải công khai thừa nhận sai lầm, khuyết điểm, tìm rõ nguyên nhân của khuyết điểm, đề ra cách sửa chữa. Đó là thể hiện một Đảng chân chính, chắc chắn và cách mạng. Song, “Phải biết cách phê bình sáng suốt, khôn khéo, như chiếu tấm gương cho mọi người soi thấu những khuyết điểm của mình …”; phê bình phải “rõ ràng, thiết thực, ngay thẳng, thành thật”, chứ không phải là nể nang và che giấu”, “trước mặt thì nể, kể lể sau lưng”, qua đó mà thuyết phục, cảm hóa, giáo dục để người có khuyết điểm vươn lên tự khẳng định mình.
Thứ năm, phải chống những căn bệnh gây chia rẽ, mất đoàn kết - đó là bệnh hẹp hòi và chủ nghĩa cá nhân. Vì, những người mắc bệnh hẹp hòi thường sinh ra kéo bè kéo cánh, dẫn đến chia rẽ nội bộ, gây ra những mối nghi ngờ, làm mất sự thân ái, đoàn kết giữa đồng chí với nhau. Còn những người có tư tưởng cá nhân chủ nghĩa thì việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng, chỉ muốn “mọi người vì mình”, từ đó sa vào tham ô, hủ hóa, tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, quan liêu, mệnh lệnh, độc đoán, chuyên quyền. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước…”.
Thấm nhuần tư tưởng đoàn kết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 90 năm qua Đảng ta luôn ý thức sâu sắc ý nghĩa to lớn của việc xây dựng sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, xem đây là vấn đề sống còn của Đảng, của dân tộc. Nhờ tuyệt đại bộ phận cán bộ, đảng viên của Đảng đoàn kết nhất trí một lòng, không sợ khó khăn gian khổ, phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc mà cách mạng Việt Nam giành được nhiều thắng lợi vĩ đại. Từ thực tiễn lãnh đạo, Đảng đã tổng kết thành bài học lớn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc là: “Không ngừng củng cố, tăng cường đoàn kết: Đoàn kết toàn Đảng, đoàn kết toàn dân, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế. Đó là truyền thống quý báu và là nguồn gốc sức mạnh to lớn của cách mạng nước ta”.
.jpg)
Ngày 19/9/1954, tại sân Đền Giếng trong Khu di tích Đền Hùng (Phú Thọ), trước khi về tiếp quản Thủ đô, cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn Quân tiên phong - Sư đoàn 308 được nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện thân mật. Người căn dặn: "Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước" - Ảnh tư liệu
Tuy nhiên, Đảng ta cũng thẳng thắn thừa nhận: “Tình trạng mất đoàn kết nội bộ xảy ra trong nhiều tổ chức đảng”; “Một số cán bộ và cấp ủy chưa tôn trọng và thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ; bệnh quan liêu, độc đoán, cục bộ địa phương, kèn cựa, địa vị, cá nhân chủ nghĩa rất nặng. Không ít nơi nội bộ mất đoàn kết nghiêm trọng”; “Dân chủ trong Đảng và trong xã hội còn bị vi phạm. Kỷ cương, kỷ luật ở nhiều cấp, nhiều lĩnh vực không nghiêm”.
Tình hình trên do nhiều nguyên nhân, ngoài sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động, bọn cơ hội chính trị, bất mãn, thoái hóa biến chất thì: (1) Trong nội bộ Đảng, một số nơi không thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, buông lỏng việc tổ chức sinh họat, buông lỏng quản lý đảng viên; tự phê bình và phê bình không nghiêm túc, dễ người, dễ ta; ý thức chấp hành kỷ luật thấp nên có nhiều cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật dẫn đến nguy cơ mất đoàn kết trong Đảng, vi phạm kỷ cương phép nước. (2) Việc tổ chức học tập các nghị quyết của Đảng chưa được coi trọng, ảnh hưởng đến sự nhận thức, thống nhất hành động của các cấp, của từng đảng viên. (3) Chủ nghĩa cá nhân - nguyên nhân cơ bản, nguy hiểm nhất gây mất đoàn kết trong Đảng. (4) Công tác tổ chức cán bộ, kiểm tra, giám sát trong Đảng một số nơi chưa chặt chẽ.
Trước tình hình trên, để tăng cường khối đoàn kết thống nhất, xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, cấp ủy và tổ chức đảng các cấp cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau đây:
Một là, coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức về sự đoàn kết thống nhất trong Đảng trong cán bộ, đảng viên.
Trọng tâm của công tác giáo dục chính trị tư tưởng là giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, mục tiêu đấu tranh cách mạng, phát triển đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa… làm cho mỗi cán bộ, đảng viên thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết nhất trí trong Đảng, từ đó củng cố đoàn kết nhân dân. Đây là nền tảng vững chắc củng cố, bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất bền vững trong Đảng. Khi nhận thức tư tưởng được nâng cao, cán bộ, đảng viên sẽ thấy rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, giúp họ hiểu rõ nhiệm vụ của mình để có quyết tâm phấn đấu và cống hiến. Mọi suy nghĩ và hành động trái với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng đoàn kết của Hồ Chí Minh phải kiên quyết đấu tranh loại trừ. Có như vậy thì đoàn kết trong cơ quan, tổ chức đảng mới có cái nền vững chắc và cơ sở để tồn tại lâu dài, cán bộ, đảng viên mới thống nhất ý chí và hành động.
Hai là, tuân thủ nghiêm những nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình.
Muốn phát huy trí tuệ và sức sáng tạo của cán bộ, đảng viên, nhất thiết phải mở rộng dân chủ và phát huy dân chủ nội bộ, tạo điều kiện và cơ hội để mọi đảng viên bày tỏ hết ý kiến của mình. Nhưng dân chủ phải đi liền với tập trung nghiêm ngặt, dân chủ phải dựa trên cơ sở đường lối, quan điểm, quy định của Đảng, nghị quyết của tổ chức đảng. Nếu dân chủ và tập trung không gắn bó với nhau thì sẽ dẫn tới độc đoán, chuyên quyền và tự do vô tổ chức, vô kỷ luật. Thường xuyên, nghiêm túc thực hiện tự phê bình và phê bình trong Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh (nói đúng ưu điểm, chỉ rõ khuyết điểm và nguyên nhân, hướng khắc phục, sửa chữa …); kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, cục bộ.
Ba là, đề cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu, coi trọng xây dựng và thực hiện quy chế làm việc trong tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị.
Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở cơ quan, đơn vị. Đó phải là những người có năng lực và phẩm chất tốt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thực, liêm chính, gương mẫu, nói đi đôi với làm. Người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị phải thực sự công bằng, công tâm trong xử lý công việc, xử lý các mối quan hệ, thực sự là trung tâm đoàn kết trong tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị. Xây dựng và thực hiện nghiêm túc Quy chế làm việc của cơ quan, tổ chức đảng, xác định rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ giữa cấp ủy, tổ chức đảng và lãnh đạo cơ quan. Đây là cơ sở bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong cơ quan, đơn vị.
.jpg)
Bác Hồ nói chuyện với các đơn vị Bộ đội vùng đông bắc Tổ quốc tại Quảng Yên, Quảng Ninh ngày 31/3/1959 - Ảnh tư liệu.
Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm những người có khuyết điểm, những trường hợp bè phái, “lợi ích nhóm”, cục bộ gây mất đoàn kết trong Đảng.
Kịp thời bổ nhiệm những cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất đạo đức và năng lực vào cấp ủy và lãnh đạo cơ quan, đơn vị; đồng thời, thay thế ngay những cán bộ không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được phân công; xử lý nghiêm, kịp thời những cấp ủy viên, cán bộ lãnh đạo vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình, cán bộ lãnh đạo độc đoán, chuyên quyền, kéo bè kéo cánh gây mất đoàn kết nội bộ. Từng cấp uỷ, tổ chức đảng phải sớm phát hiện những biểu hiện mất đoàn kết để có biện pháp khắc phục. Đồng thời, cảnh giác và đấu tranh không khoan nhượng trước việc lợi dụng những mâu thuẫn trong nội bộ để kích động, chống phá, phá hoại khối đoàn kết thống nhất trong Đảng.
Đoàn kết là nội dung lớn và căn bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh, là một trong những nguyên tắc cơ bản để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng là trách nhiệm của mỗi đảng viên và cơ quan lãnh đạo của Đảng. Thực hiện tốt tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết thống nhất trong Đảng và xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh vừa là việc làm thiết thực kỷ niệm 130 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, vừa góp phần thực hiện tốt chủ đề năm 2020 theo Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII. Đồng thời cũng thiết thực góp phần vào thành công của đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Đây cũng là cách để mỗi cán bộ, đảng viên phát huy tinh thần, ý thức, trách nhiệm của bản thân vào cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác những quan điểm sai trái, xuyên tạc, phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận vai trò lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của Đảng ta.
Kiên Trung